ONTWIKKELINGEN

‘We tillen het Binnengasthuis op’ 

Wie langs de gebouwen van het voormalige Binnengasthuis wandelt, aan het einde van de Oudezijds Achterburgwal, moet al een tijdje door een doolhof van bouwhekken.

Op het oude ziekenhuisterrein wordt hier gebouwd aan de nieuwe hoofdvestiging van de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit van Amsterdam.
Het is een complexe bouwlocatie, omgeven door damwanden. De transformatie van de oude negentiende-eeuwse gebouwen gaat gepaard met grote technische uitdagingen.
‘Hier komen in de nabije toekomst werk- en studieplekken voor meer dan 1200 medewerkers en studenten. Dit wordt het kloppend hart van het nieuwe Binnengasthuis- en Oudemanhuispoortcomplex’, zegt Alex ter Haar, projectleider van de afdeling Huisvestings- Ontwikkeling bij de UvA.
‘Het ontwerp is gemaakt door de architecten Roberto Meyer en André van Stigt. In de gebouwen van de Tweede Chirurgische Kliniek en het Zusterhuis komt de nieuwe bibliotheek die plaats biedt aan 300.000 boeken. Dat is vergelijkbaar met zeven kilometer aan boekenplanken.’

Draagbalken
Om voldoende ruimte te maken voor de boeken, medewerkers, studenten en hun fietsen, wordt er onder de gebouwen een diepe kelder uitgegraven.
Ter Haar: ‘De kelder komt vier meter onder het straatniveau te liggen. Maar je kunt niet zomaar beginnen met graven. Dat zou schade aan de gebouwen opleveren. Daarom passen we een ingenieuze methode toe om het rijksmonument eerst te stabiliseren en op nieuwe palen te zetten.’
Daartoe moet het monument in zijn geheel worden opgetild, legt Ter Haar uit. ‘Nu staat het gebouw nog op een houten fundering van 1400 houten heipalen, maar de nieuwe constructie moet op 650 nieuwe geboorde palen komen te staan. Die gaan tot 23 meter diep de grond in. Op die nieuwe palen plaatsen we jukken. Daarmee gaan we het gebouw optillen.’
Dit is het begin van een delicate operatie. Alle ramen en deuren van de begane grond zijn dichtgemetseld. Dat was nodig om de huidige muren voldoende stabiliteit te geven.
Ook steken er grote blauwe stalen balken onder de muren door. Deze tijdelijke draagbalken staan onder het hele complex met elkaar in verbinding.
‘En nou komt het’, legt Ter Haar uit.

Mikadostokjes
‘Om de druk van de oude fundering te halen, vijzelen we met een grote compressor het hele gebouw zo’n twee millimeter omhoog. We zijn nu ruim halverwege deze hele operatie. Op een aantal plaatsen kun je al onder het gebouw door kijken!’
Op de plek waar de kelder moet komen, worden oude funderingsmuren deels weggehaald. Niet helemaal, want anders zou de nieuwe fundering instabiel kunnen worden. Ter Haar: ‘Je moet je voorstellen dat je een stapel boeken laat steunen op een pak mikadostokjes die je rechtop neerzet, zonder dat de hele constructie omvalt.’
Om het gebouw verder op te vangen wordt vervolgens een dertig centimeter dikke draagvloer onder het gebouw geschoven.
Rond de tweede helft van 2020 kan worden begonnen met het uitgraven van de kelder. ‘We gaan dan als een soort mol onder de nieuwe vloer en tussen de nieuwe palen door graven. We komen dan waarschijnlijk ook oude funderingen tegen van de kloosters die hier vanaf de middeleeuwen hebben gestaan.’ Uiteindelijk zullen alle tijdelijke blauwe stalen balken weer worden weggehaald en de ontstane gaten in de gevel gerestaureerd.
Ter Haar: ‘Dat doen we met grote zorg. We zijn nu al bezig met het uitzoeken van de ongeveer 140.000 stenen die we daarvoor in totaal nodig hebben. Volgend jaar zullen ook alle dichtgemetselde ramen en deuren weer worden opengemaakt en hersteld. We doen er alles aan om de monumentale gevel in oude glorie te herstellen.’

Er bestaat vanuit de buurt veel belangstelling voor en betrokkenheid bij het project.
Op 20 juni aanstaande, tijdens de ‘Dag van de Bouw’, willen de Universiteit van Amsterdam en aannemer Van Hattum & Blankevoort omwonenden met eigen ogen laten zien welke technische hoogstandjes er worden toegepast om de monumentale gebouwen voor de toekomst te behouden en te gebruiken voor een nieuwe onderwijsbestemming.
Ter Haar: ‘Die datum kunt u alvast in de agenda zetten. Tenzij het coronavirus ons parten speelt, is iedereen dan welkom op het bouwterrein.’

Kijk hier naar een video over het bouwproject: https://www.youtube.com/watch?v=rrWl6Icsiok

BERT NAP

Foto: UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

Meer nieuws

ONTWIKKELINGEN De krant stopt

De krant stopt

LEEFBAARHEID Mercurieus

Mercurieus